Voorkomen van een schoorsteenbrand… in deze rubriek geven wij u belangrijke Preventietips

1./  STOOK ALLEEN DROOG HOUT, en uiteraard beter nog milieuvriendelijk stoken metEnviro-Log© haardblokken, gemaakt van 100% gerecycled materiaal, dat schoner brand (met substantieel lagere emissies en schadelijke uitstoot) dan haardhout. Voor de unieke eigenschappen verwijzen we naar de product rubriek van onze webshop.

2./ GOED VENTILEREN

3./ REGELMATIG ONDERHOUD

4./ ROOKMELDER

Gezellig in de koude Creosootmaanden van het jaar, het stoken van de houtkachel of open haard. Maar weet dat sommige mensen extra gevoelig zijn voor rook(deeltjes), bijv. astmatische aandoening. Stook daarom verstandig! Geef uw omgeving zo min mogelijk overlast a.u.b.

GEBRUIK DE OPEN HAARD OF DE HOUTKACHEL NIET BIJ WINDSTIL en / of MISTIG WEER, en GEBRUIK HET HOUTVUUR NIET ALS HOOFDVERWARMING. Laat kinderen of huisdieren NIET zonder toezicht in de ruimte waar een open haardvuur brand.

Met een haard of kachel haalt u ook het gevaar van schoorsteenbrand in huis.
In Nederland komen ieder jaar gemiddeld zo’n 10.000 schoorsteenbranden voor. Bij circa 2.500 van die branden komt de brandweer eraan te pas. Een schoorsteenbrand ontstaat meestal doordat de aanslag in het rookkanaal (een dikke laag zeer brandbaar ‘creosoot’) in brand vliegt. Dat gebeurt bij een temperatuur van ongeveer 500°C. Deze creosoot, een teerachtige laag, wordt gevormd uit onverbrande deeltjes, die bij de verbranding het rookkanaal in gaan (zie foto). De mate waarin deze onverbrande deeltjes ontstaan, hangt nauw samen met de keuze en het gebruik van de kachel of haard, het type schoorsteen, en de wijze van stoken. Overigens: verkeerd stoken bevordert ook de uitstoot van schadelijke stoffen via de schoorsteen. Ook binnenshuis komen bij verkeerd gebruik te hoge concentraties schadelijke stoffen vrij. Hoe u goed en veilig kunt stoken leest u verder in dit artikel.

 

HET PRINCIPE VAN VERWARMEN.

Er zijn twee manieren waarop kachels en haarden hun warmte kunnen afgeven:

  • Door straling (stralingswarmte).
  • Door verwarming van lucht. De lucht stijgt op en brengt een luchtstroom op gang (convectiewarmte).

De manier waarop de warmte wordt afgegeven heeft alles te maken met de bouw van de kachel of de haard. We kunnen daarbij drie typen onderscheiden:

  • De gesloten kachel, waarin het vuur achter deurtjes (al dan niet met glas brandt. Dit type geeft zowel stralings- als convectiewarmte af. Er zijn uitvoeringen die naast een (meestal regelbare) luchttoevoer voor de primaire verbranding ook een regelbare luchtinstroom voor secundaire verbranding hebben. Bij veel typen vindt door (niet regelbare) luchttoevoer via spleten een naverbranding plaats.
  • De open haard, met open vuur. Dit type geeft in zijn meest eenvoudige vorm alleen stralingswarmte af. De lucht die nodig is voor de verbranding haalt de haard uit de ruimte die verwarmd wordt of uit de (geventileerde) kruipruimte.
  • De haardkachel, die zowel met open deurtjes (dus als open haard) als met gesloten deurtjes (gesloten kachel) kan worden gebruikt. Bij gesloten stoken is het rendement hoger dan bij open stoken.

Spreken we in dit artikel van “haard”, dan bedoelen we behalve de open haard ook de haardkachel met geopende deurtjes, net zo goed al “kachel” ook staat voor haardkachel met gesloten deurtjes.

Let op! De zogenaamde “allesbrander” bestaat niet. Een toelichting vindt u bij het bespreken van de brandstof. Meestal wordt met een allesbrander een haardkachel bedoeld die met hout of kolen gestookt wordt.

VERSTANDIG STOKEN.
Zoals eerder gezegd: bij verbranding van vaste brandstoffen komen vele verbrandingsproducten vrij. Een deel zet zich af als creosoot en kan schoorsteenbrand veroorzaken. Andere verdwijnen via de schoorsteen naar buiten. De meeste zijn schadelijk voor de gezondheid en het milieu. De mate van vervuiling wordt in grote mate bepaald door de beschikbaarheid van voldoende lucht (lees: zuurstof) en de aard van de brandstof.

  1. Van alle materialen is hout sinds jaar en dag de aangewezen brandstof voor de meeste kachels of vrijwel alle open haarden. Kolen kunnen gestookt worden in kachels, maar zijn gevaarlijk als brandstof in open vuur omdat daarbij teveel van het reukloze (levensgevaarlijke) koolmonoxide wordt gevormd. Hout moet dan wel schoon zijn, dat wil zeggen alleen gezaagd, gekapt, gekloofd, verder onbehandeld. Ook moet het goed droog zijn; het moet minstens één jaar aan de wind gedroogd zijn. Vochtig hout brand slecht en versterkt juist schadelijke uitstoot van stoffen. Waar veel mensen niet bij stil staan als zij 1 – 1,5 jaar wind gedroogd , of 6-9 maanden oven – / kamer gedroogd hout kopen, dat vaak hout buiten wordt opgeslagen, waardoor het vocht van de buitenlucht weer door het hout wordt opgenomen. Daarmee worden de brandprestaties (warmte rendement) teniet gedaan en veroorzaakt te vochtig hout veel rook (uitstoot). Gedroogd hout zou dus in droge ruimten moeten worden opgeslagen. Tot slot zijn er synthetisch gefabriceerde open haard haardblokken, niet allen even milieuvriendelijk. De samenstelling van dergelijke producten zijn verschillend met elk verschillende brandeigenschappen en prestaties. Leest u zorgvuldig ‘de claims’ op de verpakking. Een goede verpakking heet ‘transparantie’, ofwel deugdelijke informatie over de samenstelling van de materialen van het blok, kenmerkende eigenschappen en de (al dan niet gelimiteerde) toepassing van het product. Volg zorgvuldig de instructies op dergelijke verpakkingen.

TIP: Enviro-Log haardblokken zijn milieuvriendelijk en branden schoner dan de bovengenoemde brandstoffen!

Al eerder vertelden we dat een “allesbrander” niet bestaat. Dat is wel duidelijk na het voorgaande: het verbranden van papier, plastic verpakkingsmaterialen, gekleurde materialen, geverfde of gelakte materialen betekent de vorming van onverantwoorde verbrandingsproducten!
Barbecueën in de open haard is niet verstandig: de vetdamp slaat neer in het rookkanaal en geeft extra kans op een brand.

  • Stook de kachel uitsluitend met schoon, droog hout, maar beter nog zijn Enviro-Log haardblokken
  • Gebruik niet te veel hout tegelijk maar voeg regelmatig kleine hoeveelheden hout toe. Maak de haard aan door een paar grote houtblokken schuin tegen elkaar te zetten; leg wat kleine aanmaakhoutjes in het midden er onder en steek deze aan.
  • Zorg altijd voor een klein laagje as op de bodem van de vuurplaats. Dit beschermt de onderliggende vloer tegen te grote hitte.
  • Voldoende buitenlucht is echt noodzakelijk. Zorg voor voldoende luchttoetreding. Zorg dus dat uw woonkamer goed ventileert. Bij een brandende haard zuigt de schoorsteen namelijk rook én lucht uit de kamer naar buiten. Bedenk dat, naast de benodigde verbrandingslucht, per uur nog zo’n 500 m3 lucht als ballastlucht door de schoorsteen wordt meegezogen. (Bedenk ook dat een luchtverversingssysteem meestal alleen lucht uit uw huis pompt!).

Ventilieert u niet voldoende, dan daalt daardoor ook de luchtdruk in de kamer. Bij het openen van de kachel komt er dan rook en lucht uit de schoorsteen de kamer in. Schakel altijd de afzuigkap uit als u de open haard aandoet. Deze onttrekt namelijk ook lucht aan de woonkamer.

Houd tijdens stoken ventilatieopeningen of roosters in ramen en deuren open.

  • Plaats voor een open haard een vonkenscherm en laat het vuur niet onbewaakt achter.
  • Houd brandbare materialen (kleden, meubilair) op veilige afstand van het vuur.
  • Plaats een onbrandbare plaat onder de kachel of haard en daaronder een laag onbrandbaar isolatiemateriaal.
  • Houd kleine kinderen uit de buurt van (open) vuur en laat ze niet zonder toezicht in een ruimte waar een haard brandt.
  • Doof het vuur niet, maar laat het vanzelf uitgaan. Sluit vooral niet de luchttoevoeropeningen van de (haard)kachel wanneer de haard nog brandt.

Open haard

WAT TE DOEN ALS ER TOCH EEN SCHOORSTEENBRAND OPTREEDT?
Ontstaat er ondanks alle voorzorgsmaatregelen tóch een schoorsteenbrand (dat merkt u meestal aan een loeiend lawaai in de schoorsteen), doe dan het volgende:

  • Sluit direct de schoorsteenklep,
  • Sluit direct de luchttoevoer van de kachel, en, bij een haardkachel, ook de deurtjes,
  • Waarschuw de brandweer (112)
  • Doof snel het vuur in de haard of kachel met zand of soda om rook in uw huis te voorkomen,
  • Ventileer,
  • Gebruik nooit water om het vuur te doven,
  • Zorg dat de schoorsteen na een brand eerst wordt geveegd en geïnspecteerd op beschadiging en lekkage.
  1. Uit oogpunt van brandveiligheid is het van belang uw schoorsteen minstens één maal per jaar te laten vegen. Als ook in de zomer wordt gestookt, moet dit minstens tweemaal gebeuren. Daarnaast moet de kachel of haard en de schoorsteen regelmatig worden geïnspecteerd op gebreken die een gevaar zijn voor uw veiligheid.

U kunt gedurende het seizoen additioneel een schoorsteen reiniging blok branden, om afzetting van roet en teerdeeltjes in uw schoorsteen schacht te neutraliseren. Dit is louter een extra stukje ‘gereedschap’ om de kans op brand te verminderen, een betere doorstroming van het luchtkanaal te bevorderen en het warmte rendement te verhogen. Bij periodiek gebruik van uw haard of kachel is het advies om een schoorsteen reiniging blok per 90 dagen te branden, en bij dagelijks gebruik een schoorsteen reiniging blok per 60 dagen te branden. Dit laat onverlet, dat men niet aan schoorsteenvegen voorbij kan gaan zoals onderstaand vernoemd, aldus van essentieel belang is en blijft!

SCHOORSTEENVEGEN. 
SchoorsteenvegerNederland kent geen jaarlijkse veegplicht, zoals in andere Europese landen als Duitsland, Zwitserland en de Scandinavische landen. In Nederland wordt jaarlijks vegen van de schoorsteen slechts aangeraden. Evenmin is hier het beroepschoorsteenveger erkend en beschermd. Juist daarom is er geen land in Europa met een zo goed klimaat voor beunhazen op schoorsteenvegergebied als Nederland. Wel dient u in acht te nemen, dat aantoonbaar regelmatig gepleegd onderhoud door een erkend bedrijf een belangrijke factor is voor een verzekeringsmaatschappij, indien u zich tegen brand / brandschade verzekerd heeft.

Het vakkundig vegen van uw schoorsteen en het controleren op gebreken kunt u het beste overlaten aan deskundigen.

En juist daarom probeert de Brandweer consumenten ervan te doordringen dat een ervaren, deskundige schoorsteenveger de beste garantie is voor deugdelijk vakwerk. Een deskundige schoorsteenveger staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel, werkt met deugdelijk materiaal en heeft een toelatingsexamen afgelegd of is in het bezit van het diploma Gezelschoorsteenveger. Hij levert na afloop van het werk een duidelijke bon of kwitantie, met daarop naam, adres, telefoon en inschrijvingsnummer bij de KvK. Van erkende schoorsteenvegers mag worden verlangt dat zij aansprakelijk gesteld kunnen worden voor eventuele fouten en dat zij zijn aangesloten bij een Bond die een klachtenregeling in het leven hebben geroepen.

Erkende schoorsteenvegers zijn te vinden in de Gouden Gids.
Informatie over deskundige veegbedrijven en richtlijnen voor het vegen geeft de Algemene Schoorsteenvegers Patroons Bond.

ZELF UW SCHOORSTEEN VEGEN.
Wilt u toch zelf uw schoorsteen vegen, is dit geheel voor uw eigen verantwoording en risico, echter neem dan de volgende punten in acht:

  • Verwijder de pijp tussen stooktoestel en nisbus.
  • Veeg bij voorkeur van boven naar beneden met een borstel met iets grotere doorsnede dan het kanaal; de kogel die aan de borstel hangt, moet minstens 2 kg wegen.
  • Gebruik de juiste borstels voor roestvast stalen of stenen kanalen; eventueel een stalen borstel voor het afschrapen van de wand. Bij ernstige vervuiling (creosoot) is een ramoneur nodig. Pas echter op voor beschadiging van de binnenwand.
  • Een kanaal met verslepingen (bochten) kan door de kogel beschadigen. Trek in dat geval de borstel met een touw, dat door het hele rookkanaal loopt, naar boven en beneden.
  • Gebruik uitsluitend goedgekeurd stijg- en klimmaterieel om verzekerd te zijn van uw veiligheid, en om schade aan het dak te voorkomen.

PUNTEN VAN INSPECTIE.
Bij de kachel of haard:
De kachel of haard moet regelmatig worden gecontroleerd op:

  • Afdichting van hang- en sluitwerk van deuren en schuiven,
  • Het schoon zijn van rooster en asla (op klein laagje na),
  • Vervuiling of doorroesten van de verbindingspijp naar het rookkanaal (denk aan creosoot / koolteer).

Bij geconstateerde gebreken richt u zich tot uw leverancier.

Bij de schoorsteen:
De schoorsteen moet bij het vegen worden gecontroleerd op:

  • Ondeugdelijke materialen: aluminium, asbestcement, gasbeton en kalkzandsteen zijn niet bestand tegen hoge temperaturen die in de schoorsteen kunnen optreden. Gasbeton en kalkzandsteen kunnen wel als buitenbekleding worden gebruikt. Gewoon staal is niet geschikt omdat het snel wegroest. Het is ook niet geschikt als het is verzinkt, het smelt immers bij 450°C.
  • Deugdelijke constructie.
  • Lekkage: bij lekkage van de schoorsteen kunnen rookgassen de woning of een buurwoning binnendringen. Duidelijke aanwijzingen van lekkage zijn: scheuren in metselwerk of keramische elementen, openstaande naden en verbindingen bij metalen elementen, niet goed sluitende roetluiken, roetzakken of nisbussen.
  • Verstopping: plaatselijke verstopping door ophoping van creosoot wijst op constructiefouten, zoals: te grote versleping (meer dan 30°), plotselinge vernauwing of verwijding, of plaatselijk ontbreken van isolatie.

KOOLMONOXIDE EN VENTILATIE:

Bij koud weer doet iedereen er meestal van alles aan om er warmpjes bij te zitten. Soms met meer gevolgen dan het warmer worden in huis. Elk jaar weer levert het stoppen van kieren en gaten met oude kranten en handdoeken, in combinatie met slecht onderhouden gastoestellen dodelijke slachtoffers op.

Bij een onvolledige verbranding van bijvoorbeeld aardgas, hout of kolen ontstaat koolmonoxide (CO). En zeer giftig gas dat 250 maal sneller in het bloed wordt opgenomen dan zuurstof. Het CO2-gas is een echte sluipmoordenaar: je ruikt en proeft het niet en voor je het weet ben je bewusteloos. De brandweer zet de oorzaken en tips ter voorkoming in deze folder op een rijtje.


  1. Vervuiling door nestmaterialen, specie, stenen of slechte kwaliteit van het kanaal kan er toe leden dat de schoorsteen vervuild of verstopt raakt. Ook door het stoken kan een schoorsteenkanaal zodanig verstopt raken dat het dichtslibt.
    De verbrandingsgassen stromen bij een verstopte schoorsteen rechtstreeks uw kamer in.

  2. Een schoorsteen waarbij kolen, olie of hout gestookt wordt, moet tenminste 1x per jaar geveegd worden. Een schoorsteen voor een gasgestookt kanaal moet ieder jaar worden nagezien en zo nodig geveegd.

KOOLMONOXIDE-MELDER.
Bij diverse doe-het-zelf zaken zijn koolmonoxidemelders verkrijgbaar. Een betrouwbaar werkende melder kost circa € 45,–.  Nuttig is om vooraf ook informatie in te winnen (via het net) bij het consumentenprogramma’s als RADAR, KASSA of de CONSUMENTENBOND omtrent een vergelijkend warentest van aanbieders in de markt. Bij een te hoog percentage koolmonoxide laat de melder een luid alarmsignaal horen. Volg de montagevoorschriften goed op! Zie ook onderstaand de preventietip Rookmelders, hoe werkt dat ?

NAAST DE SCHOORSTEEN tipt de brandweer tevens ter preventie te denken aan de (BAD)GEISER en CENTRALE VERWARMINGSINSTALLATIES/GASKACHELS

KEURINGEN GASINSTALLATIE.
U kunt bij uw energiebedrijf tegen vergoeding een veiligheidsonderzoek laten uitvoeren. Voor alle gastoestellen geldt: jaarlijks onderhoud en controle door een erkend installateur is van groot belang.

Preventietip : Rookmelders, hoe werkt dat ?

Brandblussers

Brandblussers mogen eigenlijk in geen enkel huis ontbreken, tenminste op elke verdieping is het aan te raden om 1 of 2 brandblussers binnen handbereik te hebben staan. U kunt niet alleen snel anticiperen, maar tezamen met rookmelders geeft het ook meer gevoel van veiligheid. Lees na de aanschaf goed het etiket met gebruiksinstructies op de brandblusser (en eventuele bijsluiter in de verpakking), welke uitvoeringen voor éénmalig gebruik of navulbaar zijn.

1FireExtinguisherABC-154x300

Rookmelders

Rookmelders mogen eigenlijk ook in geen enkel huis ontbreken. Staat u er wel eens bij stil dat het u ook wel eens kan overkomen, bijvoorbeeld terwijl u slaapt een brand in uw woonhuis/caravan of ander verblijf. Je zou er niet aan moeten denken wat er zou zijn gebeurd als de rookmelder niet zou zijn afgegaan. Eigenlijk zijn ze nog belangrijker dan welke voorziening ook, want rookmelders redden levens!

Waarom zijn rookmelders belangrijk?
Waar rook is, is vuur en waar vuur is, is meestal rook. Rook bevat allerlei stoffen, waaronder giftige, bijvoorbeeld koolmonoxide of CO. Dit gas werkt bedwelmend en is dan ook doodsoorzaak nummer 1 bij brand. Het verdringt de zuurstof in het bloed, koolmonoxide wordt wel tot 700 x sneller opgenomen dan zuurstof, wat leidt tot bewusteloosheid en na korte tijd tot de dood. Rookmelders waarschuwen u en uw huisgenoten tijdig bij brand. Een rookmelder houdt dag en nacht de wacht. Als u slaapt is uw eigen “rookmelder”, uw neus, immers uitgeschakeld! Daarom zijn rookmelders van levensbelang!

Welke rookmelder kunt u gebruiken?

De rookmelder welke geadviseerd wordt in de woning zijn de optische melders. Deze zullen aangesloten worden op het lichtnet (230 V). Bij een beginnende brand zal de rookmelder een luid signaal laten horen. Naast de optische melders zijn er ook CO-melders. Deze attenderen u op een te hoge concentratie koolmonoxide. Vooral in woningen en (sta)caravans met (gas)kachels is een CO-melder aan te bevelen.
Koop alleen rookmelders die zijn voorzien van het goedkeuringsvignet van het Keurmerkinstituut Consumentenproducten of het Engelse keurmerk BS 5446 Part 1.

Er zijn verschillende soorten rookmelders in de handel. De meest verkochte zijn de ionisatiemelders. Deze werken met een klein, ongevaarlijk, radioactief bronnetje. Als de melder rookdeeltjes signaleert, zal deze luid gaan piepen. Zo wordt u zelfs in uw diepste slaap gewekt. Deze melders zijn meestal voorzien van een batterij. De batterij gaat ongeveer een jaar mee. Het voordeel van batterijvoeding is dat de melder ook werkt als de brand ontstaat door sluiting of kortsluiting van het elektriciteitsnet. Tegen de tijd dat de batterij leeg is, laat de melder een keer per paar minuten een luid piepsignaal horen gedurende een aantal dagen. Dit is wel zo makkelijk als je terug komt van vakantie! Naast de ionisatie- en optische melders zijn er ook CO-melders. Deze attenderen u op een te hoge concentratie koolmonoxide. Vooral in woningen en (sta)caravans met (gas)kachels is een CO-melder aan te bevelen.

Waar plaatst u een rookmelder?
* Plaats minimaal op iedere verdieping één rookmelder. Als u maar één melder heeft, monteer die dan in de ruimte waar de meeste slaapkamers op uit komen. Meestal is dat de overloop.
* De beste beveiliging verkrijgt u door een melder te plaatsen in elk vertrek waar regelmatig iemand komt: de woonkamer, de slaapkamers en ruimtes waar elektrische apparatuur staat.
* Denk ook aan de zolder als daar bijvoorbeeld de wasdroger, cv-installatie of andere apparaten zijn opgesteld.
* Bevestig de rookmelder bij voorkeur aan het plafond, maar minimaal 15 cm vanaf een muur. De melder mag ook aan een muur bevestigd worden, maar dan op maximaal 15 cm vanaf het plafond.

Waar moet u een rookmelder niet plaatsen?
* Plaats een rookmelder niet in de keuken, de badkamer, de garage, nabij de open haard en andere veroorzakers van “gewone” rook of damp. De melder kan dan te vaak onbedoeld in alarm komen.
* Plaats de melders ook niet in de buurt van ventilatieopeningen, ventilatoren en boven verwarmingstoestellen en radiatoren. De kans bestaat dat de rook door de luchtwervelingen de melder niet bereikt.
* In de garage: uitlaatgassen kunnen ook vals alarm veroorzaken

Testen van de melder.
Op de melder is een testknop aanwezig. Het alarmsignaal gaat af zodra de knop wordt ingedrukt. Zo kan men de melder testen op een goede werking. Gebruik voor het testen geen open vuur zoals kaarsen of brandend papier, dit om het gevaar van beschadiging (smelten of vlam vatten) van het apparaat te voorkomen! Het plaatsen van de rookmelder(s) De rookmelder moet de rook zo snel mogelijk ontdekken…en hij moet de bewoners van de woning alarmeren. Ook mensen die slapen! Bij woningen met meerdere bouwlagen doet u er verstandig aan op iedere verdieping een melder te plaatsen. Bij voorkeur bovenaan de trap tegen het plafond op de slaapverdieping. Voor een maximale beveiliging, ongeacht het aantal woonlagen, kunt u in iedere ruimte waar men regelmatig verblijft een melder plaatsen. Denk met name aan de woonkamer, slaapkamer(s) en iedere ruimte waar een elektrisch apparaat staat. Gebruik bij voorkeur onderling verbindbare rookmelders. Als er dan een melder afgaat dan geven de andere melders ook alarm.

Nog wat tips …..
* Houd rookmelders stofvrij. Ga er af en toe even met de stofzuiger langs.
* Overweeg ook de aanschaf van een koolmonoxidemelder
* Geef eens een rookmelder als cadeau is wel zo veilig!
* Hang de rookmelder(s) direct na aanschaf op. Anders bestaat de kans dat u deze laat liggen en zo een schijnveiligheid creëert.

Wilt u nog meer weten omtrent veilig verwarmen? GEEF KOOLMONOXIDE GEEN KANS !

Kijk o.a. op www.brandweergooienvechtstreek.nl (trefwoord : koolmonoxide) …of de plaatselijke brandweer site van uw gemeente.